Urker klederdracht door de eeuwen heen

Wie denkt dat de Urker dracht tijdloos en onveranderlijk is, komt bedrogen uit. Het Urker kostuum veranderde in de loop van de eeuwen voortdurend en ingrijpend. De makers en dragers lieten zich inspireren door stoffen en stijlen uit het Zuiderzeegebied en ver daarbuiten. Net als elders, versoberde de dracht in de loop van de 19de eeuw – een gevolg van modetrends en religieus puritanisme.

Lucia de Vries deed, in samenwerking met Jankees Goud, Klaas Post, Lub Post, Marjanne Romkes-Foppen, Tiemen Roos en Jelle van Slooten, onderzoek naar de Urker dracht door de eeuwen heen. Hieruit kwam naar voren dat de Urker klederdracht geen tijdloos symbool is van traditie, maar juist een dynamisch fenomeen is. Door de eeuwen heen heeft de dracht zich voortdurend aangepast aan maatschappelijke, religieuze en economische ontwikkelingen. Het idee van een ‘pure’ of ‘onveranderlijke’ Urker dracht is dan ook een mythe.

Progressieven probeerden nieuwe stijlen uit – onder protest van conservatieven. De mannendracht, met het getailleerde rökkien en stoere wijde broek, behield haar 16de-eeuwse profiel. De vrouwendracht onderging een grotere transformatie, maar wist enkele eeuwenoude details te behouden, waaronder milde (rijglijf), kraplap en hul.

Al vanaf de vroege 20ste eeuw ruilden Urkers hun vertrouwde kostuum geleidelijk in voor burgerkleding. In 2015 overleden de laatste twee draagsters. De vrees dat het kostuum zou uitsterven bleek ongegrond: dankzij de inzet van actieve ambassadeurs, de Urker koorcultuur en evenementen als ‘Urkerdag’ en ‘Urk in Wintersferen’ herleefde de dracht. Klederdracht beweegt mee met haar tijd. Wat blijft, is haar waarde als cultureel icoon – een tastbare brug tussen toen en nu, die, net als de taal, generaties Urkers met elkaar verbindt.