Kort historisch

Bij de bouw van het nieuwe woon-zorgcomplex De Hofstee aan de Oslolaan kwam nogal wat grond vrij. Met die grond werd onlangs het weiland naast de paardenmanege opgehoogd en vlakgemaakt. Urker detectorzoekers gingen op onderzoek uit en vonden talrijke muntjes en sieraden. Maar ze troffen ook iets anders aan: de bronzen klepel van een bel. Hoe kwam deze klepel hier terecht?

Dat Urk zich verwant voelt met het Joodse volk is wel bekend. Dat deze verwantschap soms ook letterlijk wordt genomen, wellicht ook. Maar hoe komt het eigenlijk dat Urkers zowel door zichzelf als door anderen als Joodse nazaten worden omschreven? En klopt het ook?

Eind 1880 arriveert aan de poort van bedelaarskolonie Ommerschans een zieke, slonzig uitziende man. Pieter Anker heet hij, schilder en visser van beroep, 54 jaar oud. De rechtbank van Haarlem heeft hem tot vijftien dagen Ommerschans veroordeeld. Hij is niet de enige Urker in het pauperparadijs. Hoe kon het zover komen met deze sloebers?

Tot voor kort kochten Urkers hun dagelijkse behoeften met kleingeld. Centen, stuivers of dubbeltjes. In de 17eeeuw bestond dat kleingeld uit koperen duiten, zilveren stuivers en dubbele stuivers (dubbeltjes). Die muntjes worden in de bodem van het oude dorp vaak gevonden. Een bewijs van een levendig geldverkeer tussen de 150-300 inwoners van 17eeeuws Urk.

Op 9 oktober 1939 publiceerde De Tijd een verontrustend bericht: de inpolderaars hadden de Ommelebommelesteen van Urk weggebaggerd en spoorloos doen verdwijnen. De verwijdering van de steen, waar Urks voortbestaan vanaf hing, luidde volgens de krant het definitieve einde van het eiland in. Tot op de dag van vandaag gaan veel mensen ervan uit dat de ‘ommelebommele’ in de jaren 30 verdween en dat de huidige vroemoersteen niet de echte is. Maar is dat wel zo?

Het is zo’n mooi verhaal: Urkers die zich in de zestiende eeuw als robben vermomden om op de Staart zeehonden te vangen. Ze sprongen en dansten in hun robbentenue, alles om de dieren te lokken en in vissersnetten te drijven. Maar klopt het verhaal? We zochten het uit.

Elk jaar, op de Dag van de Urker Geschiedenis, reikt de Stichting Urker Uitgaven/Erfgoed Urk de Cornelis de Vries-prijs uit. De prijs is vernoemd naar de ‘nestor’ van de Urker geschiedenis: de onderwijzer Cornelis Trompsz de Vries, auteur van ‘Geschiedenis van het Eiland Urk’.

Het is eind april 1962. Na een zwaarbevochten overwinning op Drachtster Boys is Urk kampioen geworden in de vierde klasse. De vreugde was groot, maar van festiviteiten was geen sprake. Het werd het soberste kampioenschap uit de geschiedenis van SV Urk. Maar waarom eigenlijk?

Nu ook op Urk het gewone leven grotendeels stil heeft gelegen door het coronavirus, blikken we terug in de tijd. Want het eiland Urk is door de eeuwen heen geteisterd door besmettelijke ziektes. De pest in de 16de eeuw deed de Urker bevolking en economie in strikte quarantaine belanden.

Een kunstenaarskolonie is het nooit geworden, daarvoor was Urk gewoon te lastig bereikbaar en ontbrak het aan geschikte verblijfsaccommodaties. Maar wie de moeite nam om het afgelegen eiland Urk te bezoeken, voelde zich vaak dusdanig geïnspireerd door de omgeving en de mensen dat het leidde tot aansprekend werk. Niet minder dan 300 kunstenaars hebben Urk in al zijn facetten uitgebeeld. Kunsthistorica Elisabeth Oost en Klaas Post, voorzitter van Stichting Urker Uitgaven, maakten een selectie die resulteert in een lezenswaardig en vooral kijkwaardig boekwerk.

Hoewel er wel over het ‘Urker matriarchaat’ wordt gesproken, geldt ook hier dat vrouwen vaak een ondergeschikte rol spelen in de geschiedenis. Dat geldt echter niet voor vrouwen als Hendrikje Hakvoort-Bakker (1848-1919), beter bekend als Hente van Trui. Een begrip, vanwege alle ups en downs in haar leven en haar inzet voor de samenleving. Tot op de dag van vandaag loopt er Inte- en Truisvolk rond op ons voormalige eilandje.