In het jaar 968 laat keizer Otto de Grote een schenkingsoorkonde uitgaan die is opgesteld en bezegeld op de 29ste Juni van dat jaar in zijn paleis te Pistoa in het Italiaanse Toscane. Deze ‘968’ oorkonde heeft betrekking de verdeling van de goederen en bezittingen van graaf Wichman IV, waaronder als klein onderdeel het zuidelijk deel van het 'Urcker gebied’, die met keizerlijke goedkeuring aan de abdij van Elten worden geschonken.
Het ‘Friese’ gedeelte van ‘Urck’, dat in 966 door keizer Otto is geschonken aan het Pantaleonklooster in Keulen, verdwijnt rond 1300 in de golven van Zuiderzee. Het ‘Saksische’ gedeelte van het ‘Urcker’ gebied houdt langer stand. De restanten die uiteindelijk overblijven zijn de eilanden Urk en Schokland. De beide eilanden behouden tot aan het begin van de 19e eeuw hun leenrechtelijke relatie met de abdij van Elten en met de abdis als ‘Vorstin’ van dit ‘Urcker’ gebied.
De Allerheiligenvloed in 1170 verbindt het Almere met de Noordzee. Eb en vloed en overstromingen maken dat het zoete Almere geleidelijk aan tot een groter wordende, aanvankelijk brakke maar later zoute, Zuiderzee wordt. Urk en Emmeloord (het noordelijk deel van Schokland) zijn rond 1200 nog met elkaar verbonden. Ze maken deel uit van een gebied dat door de Hollandse graven beleend wordt aan Oost-Nederlandse ridders in ruil voor hun steun in conflicten en in aanspraken op Friesland.
Als de Heren van Kuinre uit beeld verdwijnen verandert ook Urk van een steunpunt voor zeerovers in een uitvalsbasis voor de bestrijding van kapers. Een goed bewapende en bemande sterkte (blokhuis) zorgt voor relatieve rust in het gebied. Een rust die het machtige Hanzeverbond goed van pas komt. Het feit dat Urk langs de voornaamste handelsroute en dicht bij Kampen ligt (in die tijd de belangrijkste handelsstad van Noord-Nederland), zal inwoners van Urk en de graven van Holland geen windeieren gelegd hebben.
Het geslacht Zoudenbalch regeert nu over Urk. Met trots dragen ze de titel ‘Heer van Urk’. In Utrecht en in den lande stonden ze als zodanig bekend. Door al de geslachten Zoudenbalch heen wordt ‘Heer van Urk’ als hun belangrijkste titel beschouwd.
Door zijn centrale ligging en de positie van zandbanken en vaargeulen is Urk al vanaf de vroege middeleeuwen een belangrijk oriëntatiepunt voor de scheepvaart op de Zuiderzee. De toren van het dorpje Espele op het eiland fungeert als baken voor het bevaren van de routes naar de belangrijke handelssteden. In 1570 wordt Espele weggespoeld als gevolg van de Allerheiligenvloed. De kerk komt op een eilandje te staan dat alleen per boot of wadend bereikbaar is. Het zal het onderhoud van de kerk niet ten goede komen. In 1598 stort de houten toren in. Op het hoge deel van Urk wordt een nieuwe kerk gebouwd op last van de Staten van Holland.
In het gewest Holland wordt sinds 1579 alleen de ‘nije leere’ toegestaan. Op Urk trekken de paar honderd weerbarstige rooms-katholieke eilanders zich er niks van aan. Ze hechten aan hun tradities en geloof, daarbij gesteund door de roomse eigenaren van het eiland, eerst de familie Zoudenbalch en vanaf 1616 de heer Johan van de Werve. Pas in 1628 krijgt Urk haar eerste predikant. Het begin van de Reformatie, die heel langzaam op gang komt.
1795 is een jaar van ommekeer, niet alleen voor de Republiek der Verenigde Nederlanden, maar ook voor de Heerlijkheid Urk en Emmeloord. Waar elders in ons land de regenten worden afgezet en het volk de macht grijpt, wordt op Urk de revolutie aangegrepen om de zittende schout weg te werken. Een strijd tussen de toen belangrijkste families op het eiland barst in alle hevigheid los. Het gaat om macht en geld.
Op kosten van de provincie Noord-Holland krijgt Urk begin negentiende eeuw zijn eerste haven. Die is niet meer dan een paar dammen, maar een stuk veiliger dan het Hop/de Reede, waar de schepen tot dan toe worden afgemeerd. De haven blijkt al snel te klein en wordt daarna steeds vergroot.
De Afscheiding van 1834 is de aanduiding van een kerkelijke beweging in Nederland in de negentiende eeuw, die heeft geleid tot zelfstandige gereformeerde kerken naast de Nederlandse Hervormde Kerk. Hoe klein Urk ook was, deze kerkelijke perikelen gaan aan het eiland niet voorbij.
Lang moet het eiland het doen zonder medische zorg. Met allerlei middelen proberen de eilandbewoners zichzelf te helpen. Als gemeenschap wordt Urk menigmaal getroffen door besmettelijke ziektes, met vele doden tot gevolg. Vervuild drinkwater, of het gebrek daaraan, slechte hygiëne en erbarmelijke leefomstandigheden dragen hieraan bij. Als er al medici zijn, zijn kennis en middelen zo gering dat ook zij vaak machteloos staan.
Al zover de geschiedenis van Urk bekend is, heeft het een hoog geboortecijfer. Al die kinderen worden met vaardige hand ter wereld geholpen. Eerst door de vroedvrouwen, later door de huisartsen. De geschiedenis van de verloskunde tot het jaar 2000.