Ruim dertig jaar nadat Stichting Urker Uitgaven het bijzondere boekwerkje: Pittoresk Urk, publiceerde, heeft onze stichting in samenwerking met WBooks een nieuwe uitgave uitgebracht over Urker kunst. Destijds behandelde het boekje Urker werk van een 30-tal kunstenaars, maar inmiddels is veel meer werk over Urk bekend geworden.
De schrijvers van het boek, die eerder al een werk over Ernst Leyden, dé schilder van Urk, publiceerden, waren ruim acht jaar bezig met het in kaart brengen van de kunstenaars die het eiland ooit bezochten. Vooral het internet gaf hier vele namen prijs. Er blijken meer dan 300 kunstenaars Urk als bron van inspiratie te hebben gekozen; variërend van romantische kunstenaars tot verbeelders van het abstracte.
Urk werd nooit een toeristische trekpleister zoals Volendam. Volendam was goed bereikbaar en daar waren ook de middenstand en de bevolking die op de vraag van de kunstenaars inspeelden. Er was een fraai en gastvrij hotel: Hotel Spaander, waar tegen een kleine vergoeding de schilderende vreemdeling een échte Volendamer kamer’ kon huren om zijn modellen in te plaatsen. Modellen die in overvloed (tegen betaling) aanwezig waren. Op Urk is een florerend kunstenaarsverblijf er nooit gekomen. In 1912 schrijft kunstenaar Willy Sluiter over hotel-café Hoekstra dat zijn Engelse collegakunstenaar er werd opgegeten door de vlooien. Geen reclame dus. De bevolking bleef gericht op de visserij in plaats van zich te lenen voor ‘modellenwerk’. Toch wist menig kunstenaar het eiland te vinden en ontstonden schitterende werken waarin veelal de haven en de pittoreske straatjes werden afgebeeld. Slechts een enkele keer wist een kunstenaar een eilandbewoner op het doek vast te leggen. Gerenommeerde internationale kunstenaars als George Clausen, Franz Courtens en Theo van Rysselberghe vinden er niet alleen het pittoreske maar ook het uitzonderlijke. Later verblijven Jan Toorop, Jan Sluijters, Ernst Leyden en anderen voor kortere of langere tijd op het eiland en produceren daar verrassend modernistisch werk.
Zuiderzeecultuur
Een ware stroom van kunstenaars komt richting het eiland als in 1918 de plannen om de Zuiderzee af te sluiten worden aangenomen. Kunstenaars zijn zich bewust van een cultuur die voorbij zal gaan en haasten zich om dit nog op doek vast te leggen.
Als het eiland verbonden wordt met het vasteland, en de Tweede Wereldoorlog de toon zet binnen het culturele leven in Nederland, blijven de kunstenaars weg. Het duurt tot de jaren zestig voordat opnieuw kunstenaars, maar nu met de auto, naar het voormalig eiland komen. Traditionele beelden van de haven, dorp en bewoners blijven kunstenaars boeien, maar vaak worden deze gecombineerd met moderne invloeden en indrukken en leveren zo zeer indrukwekkende werken op. Ook nu ontlenen kunstenaars nog inspiratie aan een gemeenschap die tot op de dag van vandaag blijft fascineren.
De schilders van Urk neemt de lezer mee in de picturale geschiedenis van een geïsoleerd eiland dat evolueert tot een uitzonderlijk stukje Nederland.
De Schilders van Urk is een uitgave in de serie kunstenaarskolonies van WBooks. Deze serie omvat inmiddels 13 uitgaven die ingaan op schilderdorpen of stromingen in de schilderkunst. Door ook Urk in deze serie te plaatsen krijgt het voormalige eiland een plek binnen de kunstgeschiedenis van Nederland.
Het 240 pagina’s tellende gebonden boek bevat korte uiteenzettingen, voorzien van 200 schitterde afbeeldingen. ISBN 978 94 625 8369 6. Te koop via de site van Wbooks.com en in de boekhandel voor € 22,95.
