Vonden de onderhandelingen tussen de Romeinse veldheer Cerealis en de Bataafse voorman Julius
Civilis plaats op een brug nabij oud-Urk?
Volgens de Romeinse historicus Tacitus hebben in het jaar 70 na Chr. onderhandelingen plaats gevonden tussen de Romeinse veldheer Cerealis en de Bataafse opstandelingenleider Julius Civilis. Dit ”mondgesprek” heeft plaatsgevonden op een brug bij de rivier Nabalia. Het middenstuk van deze brug was afgebroken en beide onderhandelaars stonden ieder aan een kant, zodat bij onraad of verraad snel kon worden teruggetrokken naar gebied waar de vijand geen vat op had. Deze gebeurtenis heeft door de eeuwen heen geïnspireerd tot vele kunstwerken. Rembrandt’s grootste schilderij stelt een episode in deze onderhandelingen voor. Ook de Egyptische astronoom en geograficus Ptolemaeus vermeldt begin tweede eeuw n. Chr. de brug van Navalia bij een baai of meer Flevum. Maar waar de Navalia – een rivier bekend uit de opstand van de Batavieren – zich precies bevond, is tot nu toe in Nederland nog niet eenduidig gelokaliseerd.
De plaats
Er is wel verondersteld dat de befaamde brug ergens in de Betuwe zou hebben gelegen, zodat Cerealis zonder gevaar snel zou kunnen terugvallen in Romeins bezet gebied. Maar Julius Civilis zou dan hebben moeten terugtrekken door een streek die volop onder de invloed van de Romeinen was….buitengewoon gevaarlijk!
Mr. J. Nanninga Uiterdijk veronderstelde in 1911 dat Julius Civilis veiliger zou hebben kunnen ontkomen als de “Nabalia” gelocaliseerd zou worden als de rivier de “Nagel”. Maar dan zou Cerealis weer in de problemen zijn gekomen, omdat veilig Romeins gebied weer erg ver van de brug zou zijn verwijderd! Tenzij….Urk een veilige basis voor hem zou hebben betekend! Dit zou het geval geweest zijn als de heuvel een uitkijkpost was en er een Romeins garnizoen bij lag.
De naam
Dat het heel goed mogelijk is dat met “Nabalia” de plaats Nagele of de rivier de ”De Nagel” bedoeld wordt, werd door N. van Wijk in 1902 al uitgebreid taalkundig beargumenteerd. De verwisseling van b-klank naar g-klank is niet uitzonderlijk.
Er is geen enkele reden volgens Van Wijk om “Nawaal” of iets dergelijks als locatie te kiezen. De onderhandelingen kunnen dus heel goed bij de rivier de Nagel hebben plaatsgevonden. Het water tussen Schokland en Urk was nog in de 20-ste eeuw bekend als “De Nagel”, een naam die zelfs mog voorkomt op de kaarten van de Zuiderzee uit begin vorige eeuw. En in die buurt, aan dit water heeft waarschijnlijk ook de plaats “Nagele” gelegen .
Deze controversiele hypothese van Mr.J. Nanninga Uiterdijk uit 1911 zou een extra steuntje in de rug krijgen als op Urk bewijs van Romeinse aanwezigheid te vinden zou zijn. Er zijn Romeinse munten in het Urker bos gevonden, maar op de bult tot nu toe niet. Het is echter verheugend, dat de laatste jaren archeologisch onderzoek op Urk weer enthousiast wordt ondersteund, dus wie weet!
Bronnen:
- Groothoff, C.C., 2008. Speurtocht naar het verdwenen kerkdorp Nagele. In: Westerheem, jaargang 57, december 2008.
- Groothoff, C.C., 2013. De Romeinen waren toch niet gek? In: Aardewerk, AWN-Flevoland afd.21, augustus 2013.
- Van Wijk, N., 1902. De Nabalia. In: Tijdschrift voor Nederlandse Taal- en Letterkunde, jaargang 21.
- Nanninga Uitterdijk, J., 1911. De Nabaliae flumen bij Tacitus. In: Verslagen en mededelingen Overijssels Regt en Geschiedenis, 27-ste stuk, Zwolle.
- Pol, A., 2013. De visafslag op Emmeloord (1915). In: Rondom Schokland, 53-ste jaargang nr.3, herfst 2013.
- Ptolemaeus, tweede eeuw na Chr. Kaart “reconstruction selon Ptolemée”.
- Tacitus, Historiae, Boek V, cap.25.
